Radicale vriendelijkheid inzetten voor een meer circulaire wijk

“Gezelligheid is heel belangrijk in de weggeefwinkel. Het moet wel leuk blijven allemaal. Anders hoeven we ons niet bezig te houden met de toekomst.” Maar in plaats van gezelligheid, spreken Annemarie van den Berg en Karola van Rooyen, de kartrekkers van dit initiatief, liever over het hoog houden van radicale vriendelijkheid. “Radicale vriendelijkheid betekent: iedereen is welkom. Iedereen kan bijdragen. We oordelen niet. Dus het is daarom ook niet altíjd gezellig. Soms gebeuren er best spannende dingen en dat los je dan op met radicale vriendelijkheid. We gaan in gesprek met mensen en ook op zo’n manier dat ze begrijpen waar ons probleem zit en dan vragen we of dat ze daar rekening mee kunnen houden. En het zal je verbazen, relaties verbeteren daardoor echt enorm.”

“De weggeefwinkel is het resultaat van het vooronderzoek naar circulaire initiatieven in de Agniesebuurt en Provenierswijk voor Rotterdam Circulair”, vertellen Annemarie en Karola. “De Gemeente Rotterdam heeft de ambitie om in 2050 volledig circulair te zijn. Om dit te bereiken is het belangrijk om het bewustzijn onder bewoners te vergroten en bestaande initiatieven te ondersteunen.

En wat bleek uit dat vooronderzoek? Dat veel mensen thuis spullen hebben in dozen, zakken, op zolder, in de kelder die ze willen doorgeven, maar ze weten niet waar. Ze brengen het liever niet meer naar de kringloop, bleek. Want de kringloop wordt kritischer en is niet voor iedereen toegankelijk. Dus eigenlijk zeg je, ik wil het gewoon geven aan iemand. Daar hoeft geen geld bij te komen kijken. Dat was een observatie uit het onderzoek. Een andere observatie was dat deze wijk een plek voor bewoners mist. Dus er is geen plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en waar initiatieven samenkomen.”

Helpende handen

“Het gaat ondertussen best hard met de weggeefwinkel. We zijn nu ruim een half jaar open en je ziet waar we zitten. Het is een grote ruimte, ik denk 200 vierkante meter. We hebben 32 vrijwilligers intussen, alhoewel we ze liever ‘helpende handen’ noemen in plaats van vrijwilligers. Het woord vrijwilliger is nogal geïnstitutionaliseerd, en roept allerlei connotaties op. We gingen daarom op zoek naar een nieuw woord en dat werd helpende handen, dus er hangen hier ook papiertjes met: helpende handen gezocht.”

Sociale functie

“Mensen ontmoeten elkaar hier ook om een andere reden dan alleen maar spullen te bemachtigen en te brengen. Naast spullen kunnen we in de grote ruimte ook cultuur delen. Hier is ook behoefte aan. Eind maart kregen we de grotere ruimte tot onze beschikking en er meldden zich drie programmeurs uit de wijk. Binnen twee weken stond er een podium, gebouwd van materialen die hier nog in de kelder lagen. Inmiddels zijn er al 5 optredens geweest. Daar kwamen weer nieuwe wijkbewoners op af. Zoals een dame waarvan ik niet had verwacht dat ze punkmuziek kon waarderen, dat leert je ook om over je vooroordelen heen te stappen. Daar krijg ik denk ik de meeste energie van, dat je gewoon eigenlijk altijd leert in deze winkel. Door de radicale vriendelijkheid en omdat we proberen niet te oordelen voelen mensen zich op hun gemak en gebeuren dingen vanzelf. En daardoor zijn mensen ook eerder in staat om gewoon eerlijk te vertellen wat hun drijft. Dus dan krijg je andere verhalen te horen.”

Circulair distributiecentrum

“Het gaat in de weggeefwinkel om een langer leven te geven aan de spullen die er al zijn. Want het is armoedig om de aarde uit te hollen door steeds maar nieuwe spullen te maken. We zien ons voornamelijk als een circulair distributiecentrum: Omdat wij “ja” zeggen op alles wat er in de winkel wordt gebracht en er minder de winkel uitgaat dan wat binnen komt ontstaan er overstromingen. Omdat wij niets willen weggooien moeten we op zoek naar oplossingen voor deze materialen. Zo leveren wij afgedankte knuffels aan het dierenasiel en de Willem de Kooning Academie komt iedere maand onze “probleem-artikelen” ophalen. Bijvoorbeeld ordners, schaatsen en kapot plastic speelgoed. Dit wordt aangeboden aan studenten die met een andere blik naar deze spullen kijken en hier nog iets mee kunnen. En we wijzen bezoekers op het repaircafé waar ze ook spullen kunnen laten repareren. Maar om doelen op circulariteit dichterbij te halen moet er toch ook echt iets gaan gebeuren op het gebied van regelgeving en wetgeving. We hebben nu bijvoorbeeld dankzij de EU de uitgebreide producenten-verantwoordelijkheid voor kleding. Hoe gaat dat verder? Daar zijn we altijd wel benieuwd naar…”

Meerdere kanten van het verhaal

“Toen jij belde voor deze podcast, vroeg ik ook of dat je bewoners wilde spreken” vertelt Annemarie, “maar je wilde voornamelijk de initiatiefnemers. En dan krijg je een heel ander perspectief dan wanneer je de bezoekers hier spreekt: waarom komen jullie hier? Wat denk je hier te kunnen doen? Wat vind je belangrijk? En dan zijn er ook nog de gemeente, Rotterdam Circulair, woningbouwcoöperatie Havensteder, de vastgoedpartij die eigenaar is van dit pand. Er zijn verschillende perspectieven en belangen. Daar zou je ook mee rond de tafel kunnen zitten: van oké, wat doen we in dit gebied, wie zitten er allemaal, maar wat zijn nou de verschillende wensen, de verschillende problemen en hoe kunnen we samen optrekken?”

Beluister hier het hele gesprek met Annemarie en Karola op Spotify. 

De weggeefwinkel aan de Schoterbosstraat in Rotterdam-Noord is elke woensdag open van 10.00 tot 14.00 uur. Voor activiteiten van de weggeefwinkel kun je facebook/instagram volgen. Je kunt je ook inschrijven voor de nieuwsbrief via email@v-annemarie.nl.

Klik hier voor meer verhalen over de klimaattransitie op wijkniveau.

Dit interview is onderdeel van het onderzoeksproject ‘Accelerating Just Climate Transitions in Urban Areas‘ van het Klimaatonderzoek Initiatief Nederland.