Duurzaam afvalbeheer: grondstoffenbehoud én CO2-reductie

“Afval bestaat niet”, “afval is grondstof”, “einde aan afval” en “zero waste”. Dit is slechts een kleine greep uit de uitspraken en motto’s die de toekomst van de afvalsector typeren. Steeds meer mensen raken ervan overtuigd dat de lineaire economie achterhaald is. We willen een circulaire economie, waarin grondstoffen in de kringloop blijven.

De afvalhiërarchie volgens de Ladder van Lansink is lange tijd het referentiekader geweest voor goed afvalbeheer. In 2010 presenteerde de Ellen MacArthur Foundation het model voor de circulaire economie. In beide modellen is de doelstelling om zo veel mogelijk grondstoffen te behouden voor hergebruik en recycling. En dat is belangrijk, want hoe meer grondstoffen we behouden, hoe minder schaarse grondstoffen we hoeven te winnen en hoe lager de impact is op ons leefmilieu.

MVO beleid en afvalverwerking

Er wordt in het MVO-beleid van steeds meer bedrijven expliciet gekeken naar afvalverwerking. Veel bedrijven rapporteren al hoeveel afval er gescheiden wordt aangeboden voor recycling. Maar welke verwerkingsmethode wordt gebruikt en welke producten er uiteindelijk gemaakt worden van de vrijgekomen grondstoffen is vaak nog onduidelijk. Op weg naar een circulaire economie is dit echter wel van belang. Er kunnen namelijk grote verschillen zijn in de daadwerkelijke bijdrage aan grondstoffenbehoud van diverse verwerkingsmethoden.

Voorbeeld hergebruik grondstof

Een goed voorbeeld hiervan is houtafval. Een afgedankt houten pallet is schoon hout dat kan worden verbrand voor energieopwekking. Het hout geldt dan als biomassa en de opgewekte elektriciteit is groen. Maar dit is een heel beperkte benutting van de eigenschappen van het hout: we halen er alleen de energie uit. Een stap beter (of hoogwaardiger) is om er bouwmaterialen van te maken, bijvoorbeeld spaanplaat, we benutten dan de fysieke eigenschappen van het hout en we geven het een langere levensduur. Een andere hoogwaardige optie is om er meubels of gevelbekleding van te maken. En het allerbeste is natuurlijk om, als dat mogelijk is, de pallet te repareren en te gebruiken voor een volgende vracht. Eén van de andere opties blijft dan altijd nog mogelijk.

Meer zicht op afvalverwerking

Hoe krijgt u meer zicht op de wijze waarop uw afval wordt verwerkt? Dat is helaas niet altijd eenvoudig. De afvalverwerkingssector en huidige registratiesystematiek zijn nog onvoldoende ingericht op het rapporteren van prestaties door de hele keten. Maar voor het vergroten van uw bijdrage aan behoud van grondstoffen in een circulaire economie volstaat het niet om alleen op (meer) afvalscheiding te sturen. In dialoog met uw keten- of sectorgenoten en uw eigen afvalverwerkers kunt u mogelijk enkele afvalstromen onderscheiden waarvoor met gerichte inspanning de kringloop te sluiten is, of waarbij de verwerking hoogwaardiger kan. En klein beginnen is uiteraard uitstekend en kan u veel waardevolle inzichten opleveren.

Afvalbeheer en klimaatverandering

Naast het behoud van grondstoffen kan afvalbeheer ook worden bekeken vanuit de impact op klimaatverandering. Immers, recycling en behoud van grondstoffen spaart de energie (en CO₂-emissie) uit die nodig is om primaire grondstoffen te winnen. Om een idee te geven, bij het recyclen van 1 ton kunststofflessen (PET) wordt 3,5 ton CO₂-emissie uitgespaard ten opzichte van verbranding met energieopwekking en productie van nieuwe flessen uit olie. Iedere keer dat de flessen gerecycled worden is de besparing 3,5 ton CO₂.

Met andere woorden: ook voor het klimaat is het heel belangrijk dat steeds meer bedrijven aandacht schenken aan de recycling van hun afval. Bovendien zijn grondstoffenbehoud en CO₂-emissies als stuurparameters voor duurzaam afvalbeheer complementair. Sturen op het verlagen van de impact van uw bedrijf wijst u in beide gevallen de weg naar meer recycling en minder verspilling.

Beter afvalbeheer, minder CO2

Berekent u uw CO₂-emissies conform het Greenhouse Gas Protocol (GHG protocol), dan is het goed om te weten welke emissies u moet meenemen voor het bepalen van de klimaatimpact van uw afval. Het GHG protocol heeft een speciaal hoofdstuk gewijd aan de berekening van emissies uit afval in de “Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard”. Het mooie van de afbakening is dat zowel het bedrijf dat afval gescheiden aanbiedt voor recycling, als het bedrijf dat gerecyclede grondstoffen inzet hiervoor wordt beloond met lagere CO₂-emissies. Zo realiseert u met het voor recycling aanbieden van afval een lagere CO₂-emmissie. En bovendien wordt uw ketenpartner die de grondstoffen inzet beloond voor zijn duurzame keuze. Natuurlijk kunt u ook zelf bewuster inkopen. Zo helpen vraag en aanbod van secundaire grondstoffen allebei de transitie te maken naar een circulaire, CO₂-emissie-arme economie.

Inspiratie opdoen?

Laurens van Buuren is consultant afval & grondstoffen bij ingenieursbureau MWH. Op 1 oktober is MWH aanwezig tijdens de actiegerichte inspiratiemiddag van het Klimaatplein, met een interactieve pitch “Hoe goed afvalbeheer bijdraagt aan minder klimaatverandering”.