Sportlocaties duurzaam verwarmen met een warmtepomp

Zowel beweging als verduurzaming van haar sportlocaties staat bij het Sportbedrijf Rotterdam hoog op de agenda. Ze heeft veel verschillende sportlocaties in beheer waar geprobeerd wordt energie te besparen en de CO2-uitstoot omlaag te krijgen. Zo wordt een van de gymzalen van Sportbedrijf Rotterdam sinds kort – als een van de eerste locaties in Nederland – verwarmd door een warmtepomp.

Eerst isoleren, dan duurzaam verwarmen

Rene Schoel is Projectleider Duurzaamheid bij Sportbedrijf Rotterdam. Hij vertelt hoe verduurzaming de afgelopen jaren een steeds groter thema werd binnen de organisatie. “In 2020 stelden we een duurzaamheidsvisie op. Daarin staat dat we in 2025 50% minder CO₂ willen uitstoten. We starten steeds met het beperken van de energievraag door te isoleren. Daarna kijken we naar andere warmtebronnen en mogelijkheden om zelf energie op te wekken.”

In dit geval was de eerste stap niet nodig. De betreffende locatie, Gymzaal Adamshofstraat, is pas in 2017 opgeleverd en dus al goed geïsoleerd. Deze gymzaal – die buiten schooltijden wordt verhuurd aan sportverenigingen of particulieren – werd verwarmd door twee Quinta Pro-gasketels. Maar de gasleiding bleek niet zwaar genoeg om beide ketels tegelijk te laten branden. “Omdat het een relatief nieuw gebouw is, konden we gelukkig vrij eenvoudig overstappen op een hybride oplossing, zonder eerst grote investeringen te hoeven doen.”

Maatwerk verwarmen

De ketels in de gymzaal zijn – net als in vrijwel alle locaties van Sportbedrijf Rotterdam – producten van Klimaatplein partner Remeha. Zo kwam ook de vraag naar een warmtepompoplossing bij deze leverancier terecht. “In 2022 kwamen we langs op de locatie om te bekijken wat de mogelijkheden waren”, vertelt Harry de Reus, die als accountmanager van Remeha betrokken was bij dit project. “De warmtepomp die we in eerste instantie selecteerden, bleek lastig leverbaar. Zo kwamen we uit bij de onlangs geïntroduceerde Effenca MT – in dit geval de 33 kW-variant – die ook zeer geschikt was voor deze locatie.”

De Effenca MT is pas een aantal maanden op de Nederlandse markt beschikbaar. De unit in Gymzaal Adamshofstraat is dan ook een van de eerste die in Nederland draaien.
“Het is een monoblock warmtepomp, die zowel all-electric als in een hybride systeem is toe te passen”, vertelt De Reus. In dit geval is gekozen voor een hybride toepassing. “Het is een grote gymzaal, waar mensen na het sporten natuurlijk ook willen douchen”, licht Schoel toe. “Het vergt een forse ingreep om de verwarming én warmtapwatervoorziening volledig van het gas af te halen – als dat al lukt. Daarom was hybride hier de beste oplossing. In zachte winters verwachten we de gymzaal overigens wel volledig gasloos comfortabel te kunnen verwarmen.”

Verwarmingsinstallatie op het dak

Ook de installateur van het project, het Haagse Technisch Bureau Massier, was geen onbekende van Sportbedrijf Rotterdam. Het bedrijf doet al jaren het beheer en onderhoud van de installaties in diverse locaties en nam dus ook de uitvoering van dit project voor zijn rekening. “Ook voor ons was het de eerste keer dat we met de Effenca te maken kregen”, vertelt installateur Peter Gras. “Maar de inbedrijfstelling is niet heel anders dan bij andere, vergelijkbare warmtepompen die we al goed kennen.”

De toegang tot het dak bleek wel een uitdaging. Nadat het idee van een dakluik constructief niet haalbaar bleek, was de uiteindelijke oplossing een kooiladder. Ook de overlast in en rond de gymzaal bleef hiermee beperkt. Daarna moest de warmtepomp zelf nog het dak op. “Eerst plaatsten we een Big Foot-frame op het dak om het gewicht van de warmtepomp beter te verdelen”, legt Gras uit. “Daarna lieten we een kraan komen om de unit op het dak te hijsen. Dit was een hele operatie, maar verliep uiteindelijk zonder problemen.”

Zelf opgewekte stroom voor warmtepomp

“Terwijl dit project bezig was, lieten we ook zonnepanelen plaatsen”, vult Schoel nog aan. “Zo kunnen we de warmtepomp voor een groot deel op zelfopgewekte elektriciteit laten draaien. Het geheel kunnen wij en de gebruikers van de zaal aansturen via het bestaande gebouwbeheersysteem. Technisch installatiebureau ASE heeft de warmtepomp en ketels hierop geïntegreerd.” Schoel kijkt ernaar uit om te zien hoe de warmtepomp in de praktijk presteert. Ook met het oog op toekomstige projecten. “We hebben al twee andere locaties van het gas gehaald. Maar om onze duurzaamheidsdoelen te halen, willen we uiteindelijk doorpakken met onze andere locaties.

Foto’s: Artesk van Royen Architecten en Remeha