“Apps zijn een uitstekende manier om te beginnen met duurzame mobiliteit”

Reizen gaat vaak gepaard met de uitstoot van CO₂, stikstof en fijnstof, wat invloed heeft op de luchtkwaliteit en het klimaat. De overstap op duurzame vervoersmiddelen die geen fossiele brandstoffen gebruiken ligt daarom voor de hand. Welke bijdrage kunnen mobiliteitsapps hieraan leveren? We spreken erover met Janine Hogendoorn en Wouter de Valk.

Ring Ring en Livemobility

Janine is oprichtster van Ring Ring, een app die fietsen stimuleert voor eigen gezondheid, de luchtkwaliteit en de kwaliteit van de publieke ruimte. Daarvoor werkt ze samen met andere partijen. Janine: “Het is een integraal concept: gebruikers kunnen meedoen vanuit intrinsieke motivatie, maar krijgen met fietskilometers ook korting bij ondernemers. Gemeenten sponsoren wijkinitiatieven, werkgevers koppelen de opbrengsten aan een goed doel en verzekeraars kunnen vanuit preventie meedoen.”

De app Livemobility van Wouter werkt anders, maar streeft uiteindelijk hetzelfde na: “Onze app registreert automatisch ritten en het gekozen vervoermiddel en maakt die informatie beschikbaar voor het declaratiesysteem van de organisatie. Daarmee valt veel administratieve rompslomp weg. Bovendien levert het unieke data en inzichten op over het reisgedrag, waar de werknemer, de werkgever én het milieu voordeel uit halen. De app geeft advies over alternatieve routes en vervoermiddelen en reizigers verdienen punten voor elke duurzame keuze die ze maken. Die punten kunnen ze in een webshop inwisselen voor kortingen en producten. Ook andere spelelementen zijn toe te voegen om het gedragseffect te vergroten.”

Wat beide apps delen, is het gebruik van de beproefde beïnvloedingsfactoren spelplezier, beloning en autonomie. De gedachte daarachter is even simpel als effectief: vervoer is een privébeslissing, ook als het om zakelijke reizen gaat. Vaak blijkt routine leidend, en dat is niet altijd de maatschappelijk gewenste keuze. Zo’n keuze verander je niet door formeel beleid, wel door intrinsieke motivatie. Change management en gamification zijn daarbij de toverwoorden. Zodra mensen een persoonlijke beloning ervaren voor het maken van duurzame beslissingen, volgt de overtuiging vanzelf.

Gedragsverandering

Beide apps proberen mensen zo te verleiden een ‘betere’ vervoerskeuze te maken óf die keuze vast te houden. Dat is volgens Wouter nog best lastig: “We willen zoveel mogelijk mensen laten fietsen, terwijl mensen gewend zijn aan hun auto. Maar er is heel veel binnen fietsbereik, zeker in combinatie met een uitgebreid OV-netwerk. We hebben prachtige fietspaden en meer fietsen dan inwoners, maar we zijn lang niet altijd bewust dat we die keuze hebben. Apps kunnen laten zien dat het wél kan.”

Janine vult hem aan: “Eigenlijk lijken automobilisten en fietsers op elkaar; ze willen allebei van deur tot deur. Maar ze worden gepositioneerd als twee verschillende groepen, en dat moeten we doorbreken. De helft van de mensen gebruikt de auto voor een rit korter dan 7,5 kilometer. Als je het voor het eerst fietst, dan is het ver en vermoeiend. Maar na een paar maanden wil je niet meer anders.”

Voor die gedragsverandering hebben we volgens Janine drie dingen nodig: weten, kunnen en willen. Je moet weten dat er een deelauto staat of dat je makkelijk kunt fietsen naar je werk. Het willen is lastiger, omdat ‘iets nieuws doen’ spannend is. Janine: “Wouter en ik proberen het mensen makkelijker te maken iets nieuws te proberen. De manier waarop, dat verschilt per app. Maar uiteindelijk wordt iedereen er beter van.”

Verschillende beweegredenen

De reden waarom mensen de auto laten staan varieert volgens het CBS. Het bijdragen aan een beter milieu heeft daarbij een bescheiden aandeel. Dat herkennen de twee. Wouter: “Iedereen heeft een eigen motivatie. Sommigen vinden duurzaamheid een reden om te gaan fietsen, anderen wijzen naar hun buik of voelen de druk van hun vrouw die zegt dat ze ‘eens meer moeten gaan bewegen’. Wat de reden is dat mensen meedoen, doet er eigenlijk niet toe, als het maar gebeurt.”

Het voordeel van mobiliteitsapps is dat ze kunnen inhaken op de verschillende beweegredenen van mensen of bedrijven. Janine: “Elke groep heeft een andere motivatie, maar er is ook veel keus dankzij verschillende apps die vaak complementair zijn. De markt is enorm groeiende en er is nog zo veel mogelijk. Dus mijn advies is: ga gewoon aan de slag, probeer apps en dan zie je wel welke het beste past bij jouw motivatie! “

Bijdrage van apps

Volgens Janine en Wouter zijn apps een middel om duurzame mobiliteit te bewerkstelligen, maar moeten ze geen doel op zich zijn. Janine: “De app is een tool die ondersteuning biedt aan een groter doel. Het geeft aandacht voor wat goed doet, in plaats van laten zien wat niet goed gaat. Door structureel aandacht te geven aan de positieve impact van fietsen, houden mensen het langer vol. Ze zijn er bewuster van dat ze iets goed hebben gedaan. En goed voorbeeld doet volgen.”

Maar de app biedt meer, vervolgt Janine: “Elke euro geïnvesteerd in actieve mobiliteit levert 7 euro op als samenleving, door lagere kosten voor de zorg en onderhoud van de infrastructuur. De apps leveren extra bewijs daarvoor. Ze laten zien hoeveel CO2 en fijnstof je minder uitstoot, hoeveel kilocalorieën je verbrandt, of hoeveel geld je bespaart of verdient. Je kunt de winst op verschillende manieren uitleggen.”

Trotse resultaten

De apps hebben al mooie resultaten opgeleverd. Trots vertelt Wouter over projecten in  Haarlem , de provincie Gelderland en DGMR. Bij deze projecten laat Livemobility werkgevers oriënteren op wat wél kan: welke duurzame mobiliteitsoplossingen zijn direct uitvoerbaar en sluiten aan op de langetermijnwensen van het bedrijf? De oplossingen worden ook vertaald naar bijvoorbeeld e-bike-probeeracties of deelfietsprojecten, positieve campagnes die moeten leiden tot het gewenste resultaat. 

Ook Janine vertelt enthousiast over praktijkvoorbeelden. Ring Ring wil verbinden, versnellen en versterken van wat er al is. Zo ontstaan mooie samenwerkingen en initiatieven, zoals het planten van appelbomen in openbare ruimte naast school voor natuureducatie, een voedselbos of een DJ booth voor een  kinderziekenhuis. En in bijvoorbeeld de gemeente Tilburg worden de fietskilometers gebruikt om fietsen te kopen voor inwoners die geen fiets hebben maar daar wel behoefte aan hebben.

De toekomst van mobiliteit

Hoe zouden we duurzame mobiliteit en het gebruik van mobiliteitsapps verder kunnen stimuleren? Janine: “De inrichting van de publieke ruimte bepaalt de keuzes die we maken. Je kunt alle fietsen onder de grond stoppen, maar dan zie je ze niet op straat, en auto’s wel. Dan denk je dat auto’s normaal zijn. Zorg dus dat je ruimte, geld en investeringen gelijk verdeelt over de mobiliteitsvormen. En beloon goed gedrag, bijvoorbeeld met een belastingkorting op basis van fietsgebruik.”

Wouter besluit: “We moeten ook anders gaan belasten. Denk aan een belasting op CO2, fijnstof en methaan, landelijk rekeningrijden en lokaal parkeerbeleid. Naast apps, want het moet een samenspel zijn. En als bedrijven echt voelen dat ze iets moeten gaan doen, dan is een mobiliteitsapp een uitstekende manier om te starten!”