De energietransitie als kans voor maatschappelijke verbinding

Klimaatverandering, het broeikaseffect en de reductie van de CO2-uitstoot. Het zijn grote kwesties, waarbij je als ondernemer en burger het gevoel kunt krijgen: wat kan ik eraan doen? Wat zijn de gevolgen en wat merk ik van de oplossingen die bedacht worden? Kan het sociaal werk hier een verbindende rol in spelen? Die vragen probeerden het Klimaatplein en de Buurtbinders te beantwoorden op de bijeenkomst Hoe menselijk is de energietransitie?

De avond werd gehouden in de WillemTwee Fabriek in Den Bosch te midden van vaak aangrijpende beelden van de World Press Photo-expositie. Veel van die foto’s leggen de gevolgen van menselijk ingrijpen bloot en daarmee sloot de locatie goed aan bij het thema van de avond.

Mooie mix van sprekers

De sprekers kwamen uit verschillende politieke en maatschappelijke organisaties. Een mooie mix van landelijke politiek (GroenLinks Tweede-Kamerlid Tom van der Lee), provinciaal bestuurder (Erik van Merrienboer) en sprekers die op lokaal niveau actief zijn (zoals een gemeente-ambtenaar, directeur welzijnsinstellingen en manager bij een woningcorporatie.)

Tom van der Lee benadrukte in de eerste bijdrage dat de energietransitie alle facetten van ons leven gaat veranderen. Hoe we wonen, hoe we ons verplaatsen, waar ons eten vandaan komt en wat we eten. Hij waarschuwde ook dat het zeker ‘pijn zal gaan doen’. “De energietransitie is de grootste opgave die we ooit hebben gehad. We moeten investeren om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen en de energierekening zal aanvankelijk omhoog gaan.”

Gebouwgebonden financiering

Een van de voorstellen om de gevolgen beheersbaar te houden is volgens Van der Lee het invoeren van een gebouwgebonden financiering voor het nemen van energiebesparende maatregelen. Hierdoor drukt deze last niet alleen op de huidige eigenaar, maar gaat de lening of hypotheek bij verkoop over op de nieuwe eigenaar.

Maar het ging ook over de gevolgen voor huurders. Deze kunnen uiteraard zelf maatregelen nemen zoals het installeren van ledverlichting of de verwarming goed af laten stellen. Maar collectief, bijvoorbeeld vanuit welzijnsinstellingen of woningcorporaties is er veel meer mogelijk

Erik de Rooij directeur van welzijnsinstelling Divers bekende dat zijn organisatie er beperkt mee bezig is. “Met name aan de onderkant van de samenleving moeten we zorgen dat burgers niet opgezadeld worden met hoge kosten. Een besparing op de energiekosten van 100 tot 150 euro zou voor deze groep zeer welkom zijn.”

Zelforganiserend vermogen

Volgens gedeputeerde Van Merrienboer is het belangrijk dat het zelforganiserend vermogen gebruikt wordt. “Je brievenbus ligt vol met folders wat je allemaal kunt doen. Maar voor een betrokken burger blijft het toch lastig om maatregelen te nemen. Daar zou een rol weggelegd kunnen zijn voor het buurtwerk.”

Verschillende sprekers vonden het belangrijk om de energietransitie te koppelen aan andere maatregelen of activiteiten die in de wijken georganiseerd worden. Gebruik het sociale netwerk en koppel de energietransitie aan een renovatie, of activiteiten in de wijk.

Meer kastruimte

Willeke van der Doelen van Buurtbinders kon zich daar helemaal in vinden. “We merken regelmatig dat een bijeenkomst over energiemaatregelen mensen weer dichter bij elkaar brengt. Niet bij iedereen zit het verhaal achter de energietransitie even goed tussen de oren. Soms zijn financiële overwegingen doorslaggevend, maar het kan ook zijn dat bewoners blij zijn met een kleinere verwarmingsinstallatie zodat ze meer kastruimte hebben.”

Raoul Beckers, werkzaam bij de gemeente ‘s-Hertogenbosch onderschreef dat: “Veel mensen hebben behoefte om geholpen te worden in het woud van mogelijkheden. Wij gaan de buurten in om te horen wat mensen willen. We moeten praten mét mensen in plaats van over hen. De oplossingen moeten op maat zijn want geen enkele wijk of buurt is hetzelfde.”

Moeten we gewoon doen

Rob Bogaarts, ontwikkelingsmanager bij woningcorporatie Brabant Wonen presenteerde op het eind van de avond het plan om woningen duurzamer te maken op het moment dat ze leeg staan in verband met een verhuizing. Alleen al in Den Bosch zou het gaan om 1200 tot 1300 woningen per jaar die op deze manier energiezuinig gemaakt kunnen worden. Bogaarts: “Dat zouden we toch gewoon moeten doen?!”

Sprekers met daaronder het fotoverslag (klik op de foto en hij wordt groter):

Tom van der Lee, Tweede-Kamerlid Groen Links, Erik van Merrienboer, gedeputeerde Ruimte en Financiën provincie Noord-Brabant, Erik de Rooij, directeur welzijnsorganisatie Divers, Rob Bogaarts, ontwikkelingsmanager Brabant Wonen, Maya van der Steenhoven, directeur programmabureau Warmte en Koude Zuid-Holland, Raoul Beckers, programmaleider Duurzaamheid gemeente ‘s-Hertogenbosch, Willeke van der Doelen, Buurtbinders, Rob van der Rijt, oprichter Klimaatplein.com, Bernice Kamphuis, mede-auteur Opbouwwerk cruciaal in de energietransitie