Fossiele brandstoffen in een circulaire economie

De prijzen van grondstoffen als staal, olie en katoen zijn de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen. Enerzijds komt dit omdat de makkelijk winbare grondstoffen uitgeput raken, terwijl anderzijds de vraag, mede vanuit opkomende landen als Brazilië, China en Turkije, juist stijgt. Niet alleen vormen deze tekorten aan grondstoffen een economische bedreiging, ook ecologisch gezien zijn er zichtbare risico’s. Zo veroorzaken het winnen en verbruiken van deze grondstoffen onder andere klimaatverandering en tast het de biodiversiteit aan. Dit heeft een negatieve invloed op de vruchtbaarheid en leefbaarheid op aarde waardoor landbouwopbrengsten dalen en voedselprijzen stijgen. Het hergebruiken van grondstoffen zou zowel ecologisch als economisch gezien een geweldige oplossing zijn. Grondstoffen worden na gebruik niet meer afgedankt, verbrand of weggegooid, maar juist uit elkaar gehaald, verfrist en opnieuw gebruikt.  Van een lineaire economie, naar een circulaire economie. Is deze methode ook toepasbaar op fossiele brandstoffen als grondstof voor het opwekken van energie?

Hergebruik
Fossiele brandstoffen horen bij die grondstoffen die steeds schaarser worden en moeilijker te winnen zijn. Het oppompen van olie en gas dat moeilijker winbaar is, kost ook steeds meer energie waardoor het rendement afneemt. Schaliegas lijkt nu misschien even een handig en goedkoop alternatief. Toch zijn de milieugevolgen ervan nog niet geheel bekend en blijft het natuurlijk een fossiele brandstof dat bij verbranding het broeikasgas CO2 veroorzaakt. Afgezien van wat die broeikasgassen voor de klimaatverandering betekenen, raakt ook het schaliegas eens op. Want dat is het grote probleem met fossiele brandstoffen: ooit zijn ze allemaal op. En omdat ze na verbranding niet zijn te hergebruiken is op ook echt…op. Maar zijn fossiele brandstoffen dan écht niet te hergebruiken?

Wel circulair, maar niet nu
Het probleem is dat olie, gas en steenkool er miljoenen jaren over doen om uit biomassa als dode bomen en planten gevormd te worden. De CO2 die nu in 2013 vrijkomt bij het verbranden van fossiele brandstoffen wordt voor een gedeelte wel weer opgenomen in de biomassa op aarde. Een groot gedeelte blijft echter in de atmosfeer hangen omdat er simpelweg te veel CO2-uitstoot is om in de jaarlijkse ‘natuurlijke’ kringloop te worden opgenomen. De uitstoot van CO2 die nu jaarlijks wordt opgenomen in biomassa als brandhout zou je als ‘circulair’ kunnen omschrijven. En ooit, wanneer wij er niet meer zijn, zal alle veroorzaakte CO2-uitstoot wel weer omgezet zijn in gas, olie en steenkool, diep onder de grond. Maar dat zal dus niet volgend jaar zijn, of over een eeuw. Nee we praten dan over het jaar 100.002.013.

Meer nadelen dan voordelen
In principe zijn fossiele brandstoffen dus circulair, in biologische of natuurkundige zin. Na verbranding zijn ze echter voor de huidige economie niet inzetbaar en ook niet voor de economieën voor de komende tien miljoen generaties. Sterker nog, het verbruiken van fossiele brandstoffen veroorzaakt op dit moment juist enorme schade aan onze economie. Zo richtte klimaatverandering alleen al in 2011 een economische schade aan van 1.200 miljard dollar. Bijvoorbeeld door het beschadigen van vastgoed en landbouwgebieden vanwege overstromingen, orkanen en ander extreem weer.

Ondernemers en duurzame energie
Ondernemers zijn zich steeds meer bewust van het feit dat de grondstoffen die zij in hun producten verwerken eens uitgeput zullen zijn. Ze gaan ook steeds creatiever en duurzamer om met die grondstoffen. Ook voor wat betreft fossiele brandstoffen zijn er alternatieven waar naar gekeken wordt. Zonne-energie wordt door steeds meer bedrijven ingezet als duurzame energiebron voor hun bedrijfsprocessen. Ook wind en biomassa zijn bronnen van alternatieve energie die niet vervuilen en nog miljoenen jaren direct beschikbaar zijn. Energiecentrales zetten deze bronnen van energie steeds vaker in om hun klanten van groene stroom te voorzien. Nederland zelf wil in 2020 16% van haar totale energievoorziening duurzaam opwekken.

Samengevat en verder onderzoek
OK, nu even kort samengevat: fossiele brandstoffen passen niet in een circulaire economie, na verbranding zijn ze op, nutteloos en veroorzaken ze eerder economische schade, dan dat ze wat opleveren. Duurzame energiebronnen als de zon, wind en water passen wel in een circulaire economie. Ze zijn nog miljoenen jaren beschikbaar, vervuilen niet en en veroorzaken geen uitstoot van broeikasgassen. Belangrijke vraag nu is de volgende: Hoe ‘Circulair’ zijn de technieken die gebruikt worden voor het opwekken van duurzame energie? Hoe lang gaat een zonnepaneel of windmolen mee, en wat kun je ermee als ze ‘op’ zijn? Kun je ze dan hergebruiken, van nieuwe techniek voorzien of recyclen? Daarover meer in mijn volgende blogbijdrage voor het Klimaatplein…