De Katholieke Kerk met woord en daad in actie tegen klimaatverandering

“Raak de harten van hen die alleen winst nastreven ten koste van de aarde en de armen. Laat ons beschermers zijn van de wereld en geen roofdieren, opdat wij schoonheid zaaien en geen vervuiling noch vernieling.” Enkele zinnen uit het ‘Gebed voor onze aarde’ opgenomen in het pauselijke document of encycliek Laudato Si. Laudato Si gaat uitvoerig in op het waarom en hoe we de strijd tegen het verder opwarmen van de aarde kunnen aangaan. Een gesprek hierover met Dr. Gerard de Korte, Bisschop te ’s-Hertogenbosch en Rob van der Rijt, oprichter van het Klimaatplein.    

In 2015 verscheen Laudato Si. Een pauselijk document dat grotendeels ingaat op hoe we rechtvaardig en op een duurzame manier omgaan met elkaar en met de aarde. Was u verrast door de inhoud van dit document?

Laudato Si borduurt voort op eerder verschenen pauselijke documenten waarin ook al werd beschreven hoe we met de schepping om zouden moeten gaan. Paus Franciscus maakt het in zijn Laudato Si nu heel concreet. Minder verspilling, minder vervuiling, minder consumentisme. En meer aandacht voor de natuur, de ecologie en het klimaat. Een circulaire en klimaatneutrale wereld waar een ieder op een eerlijke wijze van kan genieten. Dat is waar we naar moeten streven om de aarde, ons gemeenschappelijke huis, leefbaar te houden en ook duurzaam door te kunnen geven aan volgende generaties.

Bijzonder aan dit document is dat de paus het niet alleen voor de katholieken heeft geschreven, maar dat het als leidraad mag dienen voor alle geloofsovertuigingen. Het vormt een moreel kompas voor politici, ondernemers, wetenschappers en technici om bij alle grote beslissingen een duurzame sociale gerechtigheid centraal te stellen.

Op welke manieren kunnen we de economie naar een meer duurzaam systeem leiden zodat klimaatverandering beter een halt kan worden toegeroepen?

Het opwarmen van de aarde leidt tot minder vruchtbare grond, lagere landbouwopbrengsten, extreme weersomstandigheden en een zeespiegelstijging. Miljoenen mensen gaan hier de nadelen van ondervinden en raken op drift. Klimaatverandering heeft als thema prioriteit binnen de katholieke kerk en ook in veel andere geloofsovertuigingen. Je ziet dat de markt met veel duurzame technologieën al goed aan de weg timmert. Energie kan nu veel zuiniger én duurzaam worden opgewekt en verbruikt. De vraag is wel of we het tij met alleen de markt en technologie op tijd kunnen keren. Ik denk persoonlijk van niet. Er is meer ‘democratische dwang’ nodig om duurzaam gedrag te stimuleren. Zo kunnen milieukosten en het veroorzaken van CO2-uitstoot financieel belast worden. Nu mogen industrieën nog vaak kosteloos de ecologie verstoren en het milieu vervuilen. Dat is niet economisch, niet verantwoord en ook niet eerlijk. Belast daarom datgene wat negatief bijdraagt aan het welzijn van mensen en beloon datgene dat een positieve bijdrage levert.

Hoe draagt de katholieke kerk als organisatie zelf bij aan het tegengaan van het opwarmen van de aarde?   

Paus Franciscus roept in Laudato Si op tot een ‘ecologische bekering’. Alleen daarmee kunnen wij een menswaardige wereld achterlaten voor onze kinderen en kleinkinderen. Uitermate belangrijk is dan de vraag hoe wij zelf kunnen bijdragen aan een meer duurzame en rechtvaardige wereld. Wanneer het om klimaatverandering gaat, dan moeten we minder uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 en methaan veroorzaken. Ook als eigen katholieke organisatie. De Sint Jan, hier in ’s-Hertogenbosch, heeft geen verwarming. We verbruiken dus geen aardgas om de kathedraal te verwarmen. Dat betekent dat het soms echt koud is en soms echt warm, maar meestal kunnen we prima een mis opdragen. En met een warme trui meer of minder regelen we al makkelijk zelf onze eigen temperatuur.

We kijken daarnaast ook naar andere manieren om duurzamer ons ‘bedrijf’ te voeren. Zuiniger omgaan met energie, water en het gescheiden inzamelen van afval is voor ons al dagelijkse realiteit. We proberen samen met andere kerken in het land ook te leren van elkaar via het ‘groene kerken beraad’. Daar delen we duurzame successen en helpen we elkaar onze ecologische voetafdruk te verkleinen. De successen die we daarbij halen communiceren we uiteraard ter inspiratie ook met onze parochianen.

Momenteel zijn we aan het onderzoeken hoe we het financieel vermogen van de kerk kunnen verduurzamen. We willen niet beleggen in zaken die de aarde en mensen kwaad aandoen en sporen ook onze parochianen aan dat voorbeeld te volgen. Wij zullen bijvoorbeeld in de nabije toekomst niet meer beleggen in de fossiele industrie omdat het verbranden van kolen, olie en gas nu eenmaal bijdraagt aan klimaatverandering. Wanneer vervolgens alle katholieken hun eigen spaargeld duurzaam beleggen kan dat natuurlijk van wezenlijke betekenis zijn.

Foto bovenin: St. Jans Kathedraal door Joost Goes
Foto in artikel: Bisschop Dr. Gerard de Korte en Rob van der Rijt, oprichter Klimaatplein