Netcongestie: oplossingen voor het volle elektriciteitsnet

Net zoals het wegennet kan kampen met files, kan ook het elektriciteitsnet te maken krijgen met opstoppingen, die we congestie noemen. Congestie treedt op wanneer de vraag naar het verplaatsen van elektriciteit (transportcapaciteit) groter is dan de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk. Wat zijn voor bedrijven en instellingen oplossingen om dit te voorkomen?

Het elektriciteitsnet in Nederland staat onder druk. Dit als gevolg van de versnelde duurzame energietransitie met de inzet van windmolens en zonnepanelen. Ook dankzij de toenemende energievraag door het gebruik van warmtepompen en elektrische auto’s blijkt de bestaande infrastructuur in Nederland hier nog niet geschikt voor te zijn.

Maximale capaciteit netwerk is bereikt

Het distributienet in Nederland is oorspronkelijk uitgelegd voor levering van A naar B. De in de energiecentrale opgewekte stroom werd daarbij direct geleverd aan de afnemers. Met de komst van windmolens en grote hoeveelheden zonnepanelen wordt op veel meer plekken energie opgewekt wat de levering van A naar B verstoord. En dat geeft onder andere de huidige problemen op het elektriciteitsnet. Daarnaast is het elektriciteitsnet niet uitgelegd op de afnamecapaciteiten die warmtepompen en elektrische auto’s vragen en ook niet op de teruglevering van opgewekte stroom van zonnepanelen. 

Als gevolg hiervan:
•    Kunnen geen nieuwe aansluitingen meer worden gerealiseerd.
•    Kunnen geen uitbreidingen meer worden gerealiseerd.
•    Kan stroom niet altijd teruggeleverd worden door zonnepanelen.
•    Komt de leverbetrouwbaarheid van het elektriciteitsnet in gevaar.

De problemen op het elektriciteitsnet

De problemen op het elektriciteitsnet zijn de afgelopen tijd veelvuldig in het nieuws gekomen. In een aantal provincies is het niet meer mogelijk om een nieuwe (grootverbruik)aansluiting aan te vragen, wordt er overcapaciteit door de netbeheerder teruggekocht en moeten nieuw opgeleverde gebouwen noodgedwongen aangesloten worden op een dieselaggregaat. Ondanks dat dit probleem nu breed erkend wordt in de samenleving, is het niet de verwachting dat het binnen een aantal jaren is opgelost, mede ook door de intensivering van de elektrificatie van onder andere de gebouwde omgeving. 

Vanuit de expertise van Klimaatplein partner HEVO worden een aantal adviezen gegeven om in de verschillende stadia van een bouwtraject (definitiefase, ontwerptraject en uitvoering) te zorgen dat de problemen op het elektriciteitsnet zo min mogelijk gevolgen hebben voor een nieuwbouw- of verbouwproject. 

Start op tijd

Voorheen was in de definitiefase van een bouwproject het verkrijgen van de gewenste capaciteitsaansluiting een vanzelfsprekendheid. Nu is dit niet meer het geval, merkt HEVO. Het is belangrijk om de (technische) mogelijkheden al in een zeer vroeg stadium in te kaderen. Daarom is het nog belangrijker om al in de definitiefase van een bouwproject na te denken over integrale concepten (gebouw en techniek) die ervoor zorgen dat de vermogensvraag zo minimaal mogelijk is en geoptimaliseerd wordt. Op die manier is het mogelijk om ook realistische budgetten te bepalen. HEVO adviseert dan ook om in dit stadium contact te leggen met de nutsleverancier om op basis van de capaciteitsvraag naar mogelijkheden te zoeken.

Hybride energieoplossingen

Hoewel het vanuit duurzaamheidsoogpunt niet wenselijk is, kan het bij verbouwingen denkbaar zijn dat een gasaansluiting gehandhaafd blijft gedurende een bepaalde periode zodat een gebouw wel in gebruik genomen kan worden met gebruikmaking van bijvoorbeeld een hybride opwekking. De inzet van een hybride systeem kan ervoor zorgen dat de elektrische aansluitcapaciteit gereduceerd wordt en dat het gasgebruik sterk geminimaliseerd wordt. Daarnaast adviseert HEVO steeds vaker om financiële middelen te alloceren om risico’s met betrekking tot de elektriciteitsaansluiting af te dekken.

Aandacht voor aansluitcapaciteit cruciaal

In het ontwerptraject blijft de benodigde aansluitcapaciteit een relevante vraag om constant onder de aandacht te houden. Voorheen regelde de aannemer de nutsaanvraag, maar dat is nu echt te laat. Het is meer dan duidelijk geworden dat in de Voorontwerp-fase (VO) gestuurd moet worden op een zo optimaal mogelijke aansluitcapaciteit en dat er ook in dit stadium contact moet zijn met de nutsleverancier/netbeheerder. Het is ook van belang om in dit stadium goed te kijken naar het verbruiksprofiel en naar het opwekprofiel (bij inzet van PV-panelen) zodat hier een optimum gezocht kan worden. Hiervoor is de installatieadviseur de aangewezen persoon. Kijk daarnaast in de VO-fase ook naar de omgeving om te beoordelen of er mogelijkheden zijn voor congestiemanagement, bijvoorbeeld door op gebiedsniveau te kijken naar piekmomenten en belastingvraag. Op die manier zijn er mogelijkheden om een gebouw toch in gebruik te nemen. Hiervoor is overleg nodig met de nutsleverancier/netbeheerder. Ook is het zinvol om te kijken naar mogelijkheden om opgewekte stroom op te slaan om later te kunnen gebruiken. 

Mocht het project haalbaar zijn en de netbeheerder kan een netverzwaring of nieuwe aansluiting verzorgen, zorg dan tijdens de uitvoering dat dit proces geborgd blijft. Doorlooptijden voor de realisatie van een dergelijke aansluiting kunnen flink oplopen (maanden) en als documentatie of de meterkast niet op orde is kan men zomaar weer achteraan eindigen. Maak tijdens de uitvoering heldere afspraken met concrete termijnen. 

Toekomstperspectief 

Momenteel zijn de netbeheerders druk bezig met het zoeken naar oplossingen voor het probleem. Er wordt gekeken naar het beïnvloeden van de transportcapaciteit door inzicht op landelijk niveau maar ook op omgevingsniveau als het gaat om beschikbare capaciteit en gevraagde capaciteit. Er wordt gekeken naar mogelijkheden om de beschikbare transportcapaciteit optimaal te benutten met behulp van congestiemanagement waarbij gekeken wordt naar de mogelijkheden van het verschuiven van piekvragen door opslag en spreiding. Verder wordt gekeken naar het uitbreiden van de transport­capaciteit. Afhankelijk van de situatie vraagt dit laatste tussen de 2 tot 8 jaar. Het is van belang om een goed inzicht te krijgen en op basis van dit inzicht en de oplossingsrichtingen de juiste afwegingen en keuzes te maken. Dat lukt alleen door een integrale visie. 

Lees hier: Ook op het niveau van bedrijventerreinen zijn slimme verduurzamingsmogelijkheden mogelijk.