Hoe integreer je circulariteit in een aanbestedingsproces?

Bij opdrachtgevers, ontwikkelaars en aannemers is steeds meer aandacht voor circulair bouwen. In het kabinetsprogramma ‘Nederland Circulair in 2050’ is onder meer de visie opgenomen dat in 2050 ‘het ontwerp, de ontwikkeling, het gebruik, het beheer en de demontage van bouwwerken zo zijn georganiseerd dat de objecten duurzaam worden gebouwd, (her)gebruikt, onderhouden en ontmanteld’. Maar hoe integreer je circulariteit in een aanbestedingsproces? Klimaatplein partner HEVO legt het uit.

Op de agenda staat dat er gebruik gemaakt gaat worden van duurzame materialen en rekening wordt gehouden met de dynamische wensen van de gebruikers. Het streven is een energieneutrale gebouwde omgeving in 2050 conform Europese afspraken. Om dit te kunnen realiseren moeten we dus nu al met elkaar aan de slag. We zullen ook bij aanbestedingen moeten gaan inzetten op circulariteit. Een energieneutraal gebouwde omgeving komt er immers niet vanzelf.

Wat is circulair bouwen?

Omdat circulair bouwen (nog) niet in de wet verankerd is, is het aan de opdrachtgever om zijn idealen qua circulariteit en duurzaamheid werkelijkheid te laten worden. Maar laten we eerst met elkaar bepalen wat we verstaan onder circulair bouwen en daar vervolgens een ambitiedocument voor opstellen waarin een aantal vragen worden beantwoord. Wat is de specifieke behoefte? Welke doelstellingen moeten worden gerealiseerd? Welke aspecten zijn belangrijk als het gaat om duurzaamheid? Gaat het om energie, bereikbaarheid, materialen of om ruimtelijke kwaliteit? Op basis van de behoefte bij de opdrachtgever en de scope van de opgave kan bepaald worden op welke aspecten de focus komt te liggen.

Hoe formuleer je een circulaire uitvraag?

De kansen en risico’s om circulair in te kopen zijn niet voor alle producten (productgroepen) gelijk. Er spelen verschillende circulaire principes een rol. Daarbij kunt u denken aan een circulair ontwerp (losmaakbaarheid en multifunctionaliteit) en een circulaire materiaalkeuze (nieuw of hergebruik). Uitvragen zijn vaak technisch gespecificeerd. De opdrachtgever bepaalt hierbij de specificaties van de producten die hij geleverd wil krijgen. Ik denk echter dat je daarmee wel het aanbod van circulaire oplossingen op voorhand te veel beperkt. Door functioneler te specificeren zullen er ook meer kansen ontstaan om innovatieve en meer circulaire oplossingen te realiseren. De markt heeft wellicht meer te bieden dan waar men nu al bekend mee is. Functioneel specificeren is echter niet heilig. Soms kan een technische specificatie met aandacht voor circulariteit juist richting geven aan marktpartijen.

Marktconsultatie

Of u nu kiest voor technisch of voor functioneel specificeren, het is naar onze mening in ieder geval goed om een marktconsultatie te overwegen. Het kan heel nuttig zijn de circulaire ambitie en de uitvraag te checken in een marktconsultatie met over en weer informatie-uitwisseling. Om te beginnen kunnen de ambitie en de uitvraag van de opdrachtgever met marktpartijen worden gedeeld. De inzichten kunnen vervolgens worden meegenomen in de definitieve uitvraag.

Aeres Hogeschool Almere

Een van de projecten waarbij door HEVO circulair aanbesteden wordt toegepast is Aeres Hogeschool. Hier is circulariteit door een integraal ontwerpteam in het Definitief Ontwerp verwerkt. Rekening houdend met de tijdens de marktconsultatie verkregen informatie, zal hier een technisch gespecificeerd bestek worden opgesteld en aan inschrijvers worden gevraagd – rekening houdend met het opgegeven plafondbedrag – circulaire alternatieven aan te bieden. Uiteraard zijn we benieuwd met welke circulaire alternatieven de markt gaat komen.

Het realiseren van de door het kabinet geformuleerde uitdaging voor 2050 is alleen mogelijk door daadwerkelijk met elkaar aan de slag te gaan met het integreren van circulariteit in het aanbestedingsproces en de ervaringen met elkaar te delen. We gaan er graag met u over in gesprek!