Van koffiedik tot oesterzwam: hoe Prinsenzwam de circulaire economie in Breda vormgeeft

Hoe maak je als ondernemer van afval een grondstof – én van idealisme een levensvatbaar bedrijf? Han Buijsse van Prinsenzwam laat zien dat circulair ondernemen niet alleen goed is voor de planeet, maar ook een waardevolle zakelijke kans kan zijn. Zijn missie: laten zien dat afval niet bestaat.

Van koffiedik naar volwaardige vleesvervanger

In het centrum van Breda zamelt Prinsenzwam koffiedik in bij horeca en bedrijfskantines. Wat voorheen als restafval werd verbrand, vormt nu de voedingsbodem voor oesterzwammen. “We maken er substraatzakken van waarop we oesterzwammen kweken. Die leveren we lokaal weer aan restaurants en winkels,” vertelt Han. “Wat daarna overblijft, wordt gecomposteerd met regenwormen – en dat vormt dan weer een rijke voedingsbodem voor planten.”

Zo ontstaat een volledig circulaire keten: lokaal afval wordt lokaal omgezet in nieuwe producten – voeding én bodemverbeteraar. De oesterzwammen zelf zijn bovendien een volwaardige vleesvervanger, met een stevige structuur en umami-smaak. “Ze helpen mensen minder vlees te eten, en dat draagt direct bij aan minder CO₂-uitstoot en een lagere ecologische voetafdruk.”

Circulair denken in stromen

Han’s drijfveer komt uit een diep geloof in het circulaire principe: alles wat we gebruiken, moet opnieuw de keten in. “Je hebt een technische en een biologische stroom,” legt hij uit. “Die moet je strikt gescheiden houden. Wat biologisch is, moet terug naar de natuur. Wat technisch is, moet opnieuw gebruikt kunnen worden.”
Voor Han is koffiedik een tastbaar startpunt om die abstracte visie concreet te maken. “Het is eenvoudig te scheiden, iedereen gebruikt het – en het helpt bedrijven bewust te worden dat afval eigenlijk een grondstof is.”

De praktijk: idealisme vs. realiteit

Toch is circulair ondernemen geen makkelijk pad. “De logistiek blijft een uitdaging,” zegt Han. “Het inzamelen van kleine hoeveelheden koffiedik is duur. Bedrijven denken soms: jij neemt ons afval mee, dus jij moet ons betalen. Maar in feite leveren wij de service om hun afval om te zetten in een grondstof.”

Daarbij concurreert Prinsenzwam met gevestigde systemen waarin de ‘echte kosten’ – zoals bij voorbeeld CO₂-uitstoot uit transportkilometers – niet worden meegerekend. “Alles wat duurzaam is, is per definitie duurder, omdat het gebruiken van fossiele energie in de lineaire economie de afgelopen 150 jaar is geoptimaliseerd. Het is ook een uitdaging om de ‘echte kosten’ juist in kaart te brengen en door iedereen eerlijk te laten meebetalen. Voor de échte prijs van het niet-duurzaam ondernemen wordt nog steeds niet betaald.”

Partners en netwerken zijn cruciaal

Een belangrijke succesfactor voor Prinsenzwam is samenwerking. “Je kunt de circulaire economie niet alleen realiseren. Je hebt partners nodig die er ook in geloven,” zegt Han. Die partners vindt hij onder lokale bedrijven die hun koffiedik leveren of oesterzwammen afnemen, maar ook bij initiatieven zoals Brede Welvaart – Provincie Noord-Brabant, een netwerk van koplopers waarin bedrijven, stichtingen en overheden samenwerken aan maatschappelijke waarde.

“Dat soort netwerken zijn belangrijk,” zegt hij. “Daar voel je dat je er niet alleen voor staat. En door je verhaal te delen, inspireer je ook anderen.”

Lessen voor andere ondernemers

Terugkijkend heeft Han veel geleerd. “Achteraf denk ik: ik had misschien groter moeten beginnen. Schaalgrootte is cruciaal om kosten te drukken. Maar ja, dat vraagt ook meer kapitaal.” Toch is hij optimistisch. Hij werkt inmiddels met derden aan een opschalingsplan om de productie te verdubbelen en de impact te vergroten. “Ik merk dat ik deadlines nodig heb. Anders schuif je dingen voor je uit. En circulair ondernemen moet gewoon sneller – de urgentie is er.”

Zijn belangrijkste les? Volhouden en samenwerken.
“Blijf in jezelf geloven, ook als het moeilijk wordt,” zegt hij. “En zoek netwerken waar je steun vindt. Er zijn veel initiatieven in Nederland – van de SER tot provinciale en lokale programma’s – die zich inzetten voor een circulaire economie, maar je moet ze weten te vinden.”

De stip op de horizon

Han’s ambitie is helder: een volwaardig circulair model opzetten in Breda en dat vervolgens kopiëren naar andere steden. “Als elke stad een Prinsenzwam zou hebben, maken we echt verschil. Ik hoef geen groot bedrijf te worden – maar wel een werkend voorbeeld van hoe het anders kan.” Zijn boodschap aan collega-ondernemers is even eenvoudig als urgent:

“We moeten af van het idee dat duurzaamheid een luxe is. Het is de enige manier waarop we als economie kunnen blijven bestaan. Begin klein, maar begin. En laat zien dat het werkt.”