Concrete gevolgen van klimaatverandering in het jaar 2021

Van hittegolven en orkanen in de VS tot overstromingen in Europa en China. Extreem weer heeft de afgelopen maanden bijna dagelijks de krantenkoppen gehaald. Nu de zomer voor een groot deel van het noordelijk halfrond ten einde loopt, is dit een moment om terug te blikken op een deel van het extreme weer van het afgelopen seizoen en de impact die het heeft gehad op het leven van miljoenen mensen.

Het laatste rapport van het Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering (IPCC), dat deze zomer werd gepubliceerd, concludeert dat het voor 100% zeker is dat de mens de opwarming van de aarde veroorzaakt. Dat heeft een hogere frequentie en intensiteit van extreme weersomstandigheden als gevolg. Ondanks deze kennis toont het barre weer van deze zomer aan dat een groot deel van de samenleving nog steeds niet is voorbereid op de gevolgen van een veranderend klimaat.

Stormen en overstromingen

Als gevolg van klimaatverandering is er een toename van extreme regenval. Dit omdat een warmere atmosfeer meer vocht kan vasthouden en in sommige gebieden ook de verdamping kan versterken. Projecties van klimaatmodellen geven aan dat bijna de hele wereld naar verwachting een toename van extreme neerslag zal zien naarmate het warmer wordt.

Meer dan 50 orkanen, cyclonen en tropische stormen lieten hun aanwezigheid dit jaar voelen op het noordelijk halfrond. Orkaan Elsa, begin juli, was de eerste die Barbados trof in meer dan 60 jaar. De tropische storm Grace van medio augustus bracht slechts enkele dagen na een aardbeving schade en overstromingen aan in Haïti. Daarna werd het een orkaan, waarbij acht mensen in Mexico omkwamen. In augustus was orkaan Henri de eerste tropische cycloon die aan land kwam in Rhode Island sinds orkaan Bob in 1991. (Het is zeldzaam dat een orkaan zo ver naar het noorden reist.) En orkaan Ida veroorzaakte verwoesting vanuit Louisiana – waar hij aan land kwam – helemaal tot aan New York en New Jersey in het noordoosten van de VS.

De tyfoon In-fa veroorzaakte recordoverstromingen in China, waardoor maar liefst een miljoen mensen moesten verhuizen en 300 mensen overleden. Ook elders waren er dodelijke overstromingen. In Nigeria bijvoorbeeld, veroorzaakten overstromingen een instorting van een brug, waarbij 21 mensen omkwamen. Ghana en Burkina Faso zagen oogsten verloren gaan en wegen beschadigd tijdens hun moessonseizoen, terwijl overstromingen in India aardverschuivingen en minstens 180 doden veroorzaakten.

In Europa kwamen door hevige regenval en modderstromen in Turkije 17 mensen om het leven, terwijl plotselinge overstromingen in Londen in juli ervoor zorgden dat water de Londense metrostations binnenstroomde. Overstromingen van rivieren in Duitsland, België en Nederland medio juli haalden de krantenkoppen over het hele continent nadat ze meer dan 180 doden hadden geëist. De directe oorzaak van de overstromingen was een langzaam bewegend lagedrukweersysteem, en een snelle attributiestudie wees uit dat door de mens veroorzaakte klimaatverandering de gebeurtenis tot negen keer waarschijnlijker maakte.

Hittegolven

Elke regio van het noordelijk halfrond werd in deze zomer getroffen door recordtemperaturen en extreme hitte. Misschien wel de meest prominente hittegolf van deze zomer trof eind juni het noordwesten van de Stille Oceaan. De stad Portland in Oregon, brak op drie opeenvolgende dagen temperatuurrecords, met als hoogste 46,6 graden Celsius (116F). Meer dan 465 mensen stierven in Canada en analyse toont aan dat de hittegolf meer dan 600 extra sterfgevallen veroorzaakte in de staten Washington en Oregon. Andere gevolgen waren onder meer stroomtekorten en smeltende huizen. Een snelle attributiestudie wees uit dat deze hittegolf bijna onmogelijk zou zijn geweest zonder klimaatverandering.

Elders hielp een aanhoudende hittegolf in Siberië de hele zomer bosbranden aanwakkeren, met verbijsterende temperaturen die de 48 graden Celsius bereikten. En Pakistan, Noord-India en delen van het Midden-Oosten zagen ook hittegolven, waar de temperatuur op sommige plaatsen de 52 graden Celsius overschreed.  

Eind juli werden ook delen van Noord-Afrika en Europa getroffen door een hittegolf. Dit bracht recordtemperaturen naar Noord-Ierland van 31,4 graden Celsius in County Armagh en werd de eerste “waarschuwing voor extreme hitte” afgegeven in het VK. Voorlopige cijfers van het Britse Office of National Statistics schatten dat de hitte resulteerde in 400 tot 800 extra sterfgevallen. 

Half augustus veroorzaakte een hittegolf in het Middellandse Zeegebied veel doden in Spanje, Italië en Griekenland. Recordtemperaturen werden geregistreerd in Spanje (47,2C) en voor Europa als geheel (op Sicilië bij 48,4 C). De hoofdstad van Tunesië, Tunis, zag recordtemperaturen van 49 °C, waardoor de stad stroomstoringen kreeg.  

Bosbranden 

Verwoestende bosbranden verspreiden zich over meer dan 1,5 miljoen hectare van Siberië, waarbij de rook die ze produceerden zelfs de noordpool op 3000 km afstand bereikte. De branden van dit jaar zijn de grootste in de geschiedenis van Rusland. 

Enorme bosbranden troffen ook een groot deel van de Middellandse Zee. Zo kwamen in Algerije meer dan 69 mensen om het leven en werden duizenden mensen uit hun huizen in Griekenland en Turkije verdreven. In Israël werd een gebied van 1.700 hectare verwoest – de ergste brandschade in jaren. In EU-landen werd in 2021 meer dan 180.000 hectare bos afgebrand. 

Ook Noord-Amerika werd deze zomer opnieuw getroffen door bosbranden. In de VS is ongeveer 2 miljoen hectare verwoest door branden, terwijl Canada in juli werd getroffen door 300 actieve branden waarbij het hele dorp Lytton in de staat British Columbia tot de grond toe werd afgebrand. De hete en droge omstandigheden die tot bosbranden leiden, nemen in sommige gebieden toe naarmate het klimaat warmer wordt, ook in het westen van de VS, het Iberisch schiereiland en Brazilië.  

Droogte 

Droogte is nog een ander type extreem weer waarbij de invloed van klimaatverandering al zichtbaar is. De VS en Canada vallen dit jaar op vanwege hun droge omstandigheden. In juni 2021 leed 39% van de VS aan een aanhoudende droogte. In die tijd werden meer dan 137 miljoen mensen erdoor getroffen. In het zuidwesten van de VS bevindt Lake Mead – het grootste reservoir van de VS – zich momenteel op het laagste niveau sinds de aanleg ervan in de jaren 1930, wat ook van invloed is op het vermogen van de Hoover Dam om elektriciteit op te wekken. Als gevolg daarvan is er in de VS voor het eerst een officiële verklaring van watertekort gedaan.

De droogte in Madagaskar – beschreven als de ergste in 40 jaar – houdt ook aan en veroorzaakt nu wijdverbreide voedseltekorten. De Verenigde Naties melden dat het land op het punt staat de eerste hongersnood als gevolg van klimaatverandering ter wereld te ervaren. Brazilië kampt op dit moment tenslotte ook met de ergste droogte in 91 jaar. 

Als organisatie bijdragen aan minder uitstoot van broeikasgassen om zo verdere klimaatverandering tegen te gaan? Maak gebruik van ons 5-stappenplan of sluit je kosteloos aan bij de Nederlandse Alliantie voor Klimaatactie >.

Dit artikel is een vertaling van een blogpost op Carbon Brief.